Boerenzwaluwen bezorgen Menork en (op)staleigenaren een boeiende avond

02.03.2019

“Het zijn de zwaluwen die ons vanavond samenbinden”, zo opent Willem  vrijdag 1 maart 2019 de speciale bijeenkomst met (hobby)boeren. Het klinkt zo waar een beetje religieus en dat past ook al helemaal bij de sfeer van het gebouwtje: de consistorie van de PKN kerk in Lippenhuizen.
De avond is bedoeld om tekst en uitleg te geven aan de (op)staleigenaren waar Menork jaarlijks een groot aantal uren doorbrengt om er onderzoek  te doen bij ‘hun’ zwaluwen.

Heel bijzonder
Hiel bysûnder dat dit allegearre kin. Nea gjin wanklank en we rinne by jimme de stal hast plat’, zo vervolgt Willem namens Menork zijn openingswoord. En dat is niks niet overdreven want met de intensivering van het project, waarbij alle broedvogels nauwlettend in de gaten worden gehouden, gaat er in de periode mei-augustus bijna geen dag meer voorbij zonder dat er Menorken in de opstallen vertoeven.. Fijn te horen dat er omgekeerd ook veel waardering is voor het onderzoek. Maar wat vooral boeit, is het enthousiasme van allen als het gaat om het wel en wee van “us sweltsjes”!

Harmonie
De avond bestaat uit twee delen. Voor de pauze is er een rondje langs de locaties waar het onderzoek plaatsvindt. Zo hoort de een van de ander hoe de zwaluwen worden beleefd met zo nu en dan een mooie anekdote. Alleen daaruit blijkt al dat er een grote harmonie bestaat tussen het leven van zwaluwen en dat van de staleigenaren/bewoners. De zwaluwen worden gezien als de bode van een nieuwe lente. En dat zwaluwen echt geen vieze stalbewoners zijn, wordt bewezen met een compilatie van nestfimpjes dat Menork maakte. De broedvogels vliegen af en aan met gevangen insecten voor de bedelende jongen doch zorgen er ook meteen voor dat alle poepjes uit het nest worden verwijderd en afgevoerd. Ook mooi te zien hoe nestpartners elkaar afwisselen bij het warm houden van de jongen en soms ook best een hard woordje wisselen als de partner even ongelegen komt..

Resultaten
In het tweede deel geeft Wender een inhoudelijke presentatie over de resultaten van het onderzoek. Het is niet voor niks dat er nog op ‘ slechts’ drie locaties onderzoek wordt gedaan, zo legt Wender uit. Het nieuwe type onderzoek vereist dat alle broedvogels individueel kunnen worden gevolgd met als doel dat er bruikbare informatie wordt vergaard over individuele broedprestaties van zwaluwen. Wender laat zien wat het verschil is tussen kwantitatief onderzoek waarbij steekproefsgewijs relatief veel zwaluwen op meerdere plekken worden gevangen en kwalitatief onderzoek waarbij op minder locaties alle zwaluwen gedurende de broedcycli worden gevolgd. Dat laatste is mede mogelijk omdat de zwaluwen individueel herkenbaar zijn gemaakt door kleurringetjes te gebruiken. Op de film die tijdens het eerste deel werd gepresenteerd, is ook duidelijk te zien dat de vogels daardoor ook goed kunnen worden geïdentificeerd met allen een eigen unieke naam (code).

Drielegsels
Op basis van de kwantitatieve onderzoeksgegevens kunnen trends worden afgeleid. Op basis van het kwalitatieve onderzoek kunnen meer harde uitkomsten worden gepresenteerd over de broedprestaties. Om maar een interessante uitkomst te noemen: drielegsels zijn dermate uniek dat ze uitsluitend zijn voorbehouden aan dezelfde nestpartners uit het voorafgaande jaar die dan ook beide op tijd (zeg maar eerste week april) zijn teruggekeerd en gebruik kunnen maken van hetzelfde nest. Het lijkt er dus op dat de timing en ervaring dusdanig optimaal moeten zijn, wil een paar gaan investeren in drie (succesvolle) legsels dat ook altijd een race tegen de klok betekent gelet op de kleine tijdspanne tussen aankomst (april) en vertrek (begin september). Verder lijkt vast te staan dat tweede legsels minder productief zijn waarbij de(zelfde)nestpartners ook minder eitjes leggen dan in de eerste legronde.
Wat verder in het oog springt, is dat zwaluwen die voor het eerst gaan broeden later van start gaan en ook minder productief zijn dan vogels die de stal al kennen. Daarbij is er dan ook nog onderscheid tussen mannetjes en vrouwtjes. Jonge vogels komen vaak ook later binnen en zullen vermoedelijk ook meer tijd kwijt zijn aan het investeren in partner- en nestkeuze.

Uniek
Buitengewoon uniek was het voorval afgelopen jaar met één en hetzelfde zwaluwpaar dat gelijktijdig twee nesten met jongen voerde. Een dergelijke waarneming was nog nooit eerder gedaan en kon dankzij de filmbeelden gedurende vijf dagen worden vastgelegd. Het is nog niet duidelijk wat de relatie van het bewuste broedpaar precies is met beide nesten. Daarvoor is dna verzameld dat in de toekomst nog bestudeerd moet worden. Het voorval is hoe dan ook heel bijzonder en kon worden vastgesteld door de nieuwe werkmethode en het (herhaaldelijk) vastleggen van de voederfrequentie.

Vervolg
De komende jaren zal er, als het aan Menork ligt, een vervolg komen met dezelfde kleurringmethodiek met mogelijk als aanvulling meer aandacht voor de omgevingskwaliteit.

Om 22:00 uur wordt een boeiende avond rond de boerenzwaluw afgesloten waarbij vijf leden van Menork negen staleigenar(ess)en gasten mochten begroeten. Een heel mooie opkomst voor vijf (ex-) onderzoeklocaties.