Hemrikerscharren ten tijde van de verwoesting in 2012

‘Natuurherstel’
In 2012 werden de verhoudingen tussen (de beleidsmakers van) Staatsbosbeheer en Vogelringstation Menork weer es stevig op de proef gesteld. Zomaar ineens verscheen er midden in de (bouw)vakantie het bericht dat de bossen van de Hemrikerscharren platgeslagen zouden worden omdat er plaats moest worden gemaakt voor heide. Eens was het heide en dankzij de sentimenten van wijze oude heren, “die dat allang in een planvisie kenbaar hadden gemaakt”, is dat ineens ook het nieuwe beeld voor de toekomst. Wijs dat de heren zijn en waren, heet dat ‘natuurherstel’ waarbij de klok, met alle willekeur van de wereld, dus honderd jaar moest worden teruggedraaid.

Supervisie
Het licht ging even helemaal uit toen we dat te horen kregen. Het zal toch niet waar zijn? Ook in Hemrik een kaalslag en teloorgang van een dynamisch en sterk gevarieerd stuk bos. En dan ook nog es een bos waar het relatief rustig is als we het over de grootste bedreiging hebben “de mens en zijn talrijke honden”. Met andere woorden een bos met een grote biodiversiteit dat zich daar de afgelopen tientallen jaren wel dan niet spontaan had ontwikkeld. Al deze planten en dieren moesten nu ineens plaats maken voor menselijk sentiment dat vindt dat natuurherstel hetzelfde is als in de magere jaren van de ontginning annex de vorming van heide. Alle bomen en struiken moesten zo snel mogelijk worden vernietigd met hier en daar nog een solitaire – wat wij noemen – beeldbepalende boom die nog eventjes bewaard mocht blijven. Een supervisie waar de nodige bureau-uren aan ten grondslag lagen.

Compromis
Menork kwam in actie en werd daarbij ook meteen bijgestaan door een handvol echte natuurmensen. De planmakers, te weten Staatsbosbeheer, de Bosgroep Noord Nederland en nog een paar grootgrondbezitters met opvallend veel oog en oor voor inkomsten, konden niet anders dan toegeven dat bestaande natuurwaarden ‘hier en daar over het hoofd waren gezien’.
Temeer omdat men uiteindelijk ook besefte dat benodigde vergunningen niet eens waren aangevraagd, laat staan verleend. Na veel gepraat waarbij Menork helaas niks anders kon, dan hetgeen maatschappelijk van ons wordt verwacht, namelijk meedenken met luchtbellerende planmakers die niks met natuur hebben maar ten volle gaan voor prestige en legalisatie van bureauplekken; met als uiteindelijk eindresultaat dat al polderend een soort van compromis uit het vuur kon worden gesleept..Er zou nu een gedeelte bos gespaard blijven en bij kaalkap en dunning onstane takkenbulten niet weggesleept.

Agrarisch cultuurlandschap
Dat uiteindelijk het compromis ook weer stiekem geweld werd aangedaan door toch weer wat meer te kappen dan was afgesproken en takkenbulten niet te handhaven, ja.. Maar, nog erger: er werd volop Roundup toegepast waarbij niks werd ontzien. Download artikel Leeuwarder Courant 31 oktober 2012: LC-311012 (PDF 2 mb)
En natuurlijk kon het niet uitblijven dat de weinige houtopstand dat gespaard bleef uiteindelijk rake klappen kreeg tijdens een opvolgende zomer- en herfststorm. De mens is er opnieuw in geslaagd om een dynamisch gevarieerd relatief oud bos letterlijk naar de (vogelkers-)knoppen te helpen.
Wat resteert is een min of meer agrarisch perceel met schapen en runderen dat weliswaar naadloos aansluit bij het agrarisch cultuurlandschap in de rest van Fryslân en daarbuiten.
Om er moedeloos van te worden..

Tussenrapportage BMP
Ondanks alle ellende dat het rigoureuze kappen van bossen (ook elders!) met zich meebrengt, is de natuur dynamisch en zelf tot veel ‘herstel’ in staat. Al is het op wat langer termijn voor altijd een kansloos proces gebleken: enige bosvorming op bescheiden schaal blijft doorgaan. Zelfs in de Hemrikerscharren!
Nadat in 2012 een compromis op tafel kwam, heeft Staatsbosbeheer een terreinvergunning verleend aan Wender Bil van Vogelringstation Menork. In de jaren daarna zou Wender de broedvogels van het (deels) omgevormde gebied in kaart brengen en inzichtelijk maken wat voor gevolgen de (beoogde) planontwikkeling op populaties zal hebben. Buitengewoon jammer dat er geen telgegevens bekend zijn van de voorafgaande jaren, de tellingen zijn nu volledig gebaseerd op de situatie na de rigoureuze kap in 2012.
Na drie jaar is er een tussenrapportage BMP opgemaakt dat mede ten doel heeft om de beoogde doelstellingen tegen het licht te houden, lees: Broedvogels van de Hemrikkerscharren 2015 Onlineversie (PDF 3,4 mb)