Boerenzwaluwen vergiftigd door pesticiden

16.05.2018

Menork deed samen met een aantal andere onderzoekers in Nederland mee aan een onderzoek van CLM om bij de boerenzwaluw na te gaan in hoeverre deze vogels in aanraking komen met gifstoffen (uit pesticiden). Een analyse van het in 2015 verzamelde materiaal werd afgelopen week gepubliceerd. De uitkomsten liegen er niet om: in boerenzwaluwen zitten concentraties gifstoffen die weliswaar niet voor acuut gevaar zorgen maar dus wel duidelijk doordringen in de voedselketen..

Pesticiden
Pesticiden zijn chemische bestrijdingsmiddelen die ingezet worden om “ongewenste” insecten te doden. Imidacloprid is een van de meest gebruikte insecticiden, dat onder meer werkzaam is tegen bladluis, mieren en witte vlieg. De zogeheten neonicotinoïden zijn ook zeer in opmars. Er is steeds meer bewijs dat deze intussen deels verboden middelen een belangrijke oorzaak zijn van bijensterfte. Geen wonder dat er recent ook naar dit soort landbouwgiffen werd gewezen toen in het nieuws kwam dat de biomassa van insecten in Duitsland in een dikke kwarteeuw met 75 procent is gedaald. De gevolgen kunnen ver reiken, want zonder insecten kan een groot deel van de planten en gewassen op aarde niet overleven. Zelfs de bodem waar al ons voedsel op groeit, raakt mede door het gif in steeds slechtere staat. Insectenleven wordt ook uitgeroeid door het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen zoals RoundUp dat ongelimiteerd wordt toegepast door boeren, particuliere tuinbezitters, gemeenten en spoorwegen en zelfs nog door natuurbeheerders. Wat wij echter onkruid noemen zijn vaak onmisbare waardplanten voor talloze insectensoorten.

Cocktail van gif
Er worden door het veelvuldig gebruik chemische bestrijdingsmiddelen zoveel insecten opgeruimd dat insectenetende vogels niet meer genoeg te eten hebben. Soorten zoals ringmus, paapje, boeren- en huiszwaluw zijn de afgelopen decennia fors in aantal geslonken.
En wat nu ook blijkt is dat niet alleen het voedselaanbod de vogels letterlijk tekort doet. Ook krijgen de vogels een complete ‘cocktail van gif’ binnen. Onderzoek van CLM, mede mogelijk gemaakt voor VRS Menork vanwege het verzamelen van niet uitgekomen eitjes en dode pullen van boerenzwaluwen, laat zien dat het gif ook in boerenzwaluwen en hun eieren wordt aangetroffen.
In totaal zijn 14 verschillende pesticiden aangetroffen in boerenzwaluwen: vijf insecticiden, vier fungiciden (middelen tegen schimmels) , drie herbiciden (middelen tegen onkruid), en twee biociden (middelen tegen ‘schadelijke’ organismen). Het insecticide DDT kwam het meeste voor: het werd in 93% van de monsters gevonden, gevolgd door het insecten-werende middel DEET in 22% van de monsters.

Waar komen de pesticiden vandaan?
De meeste pesticiden komen waarschijnlijk via het voedsel, insecten, in de zwaluwen terecht. Insecten komen in aanraking met middelen gebruikt in landbouwgewassen. De route via vliegenbestrijding in de stal lijkt aannemelijk. Dat hoeft niet perse de stal te zijn waarin de vogels broeden want op insecten wordt voornamelijk buiten de stallen gejaagd.
Ook pesticiden in het water kunnen een bron van besmetting zijn via drinken of doordat insecten als larve in het water leven en als volwassen rondvliegen.
Ook het nestmateriaal, grond, veren en haren, of houtverduurzamingsmiddelen in de balken waarop de nesten zitten in de stal, zijn mogelijke besmettingsroutes. Via de moedervogel komen pesticiden in de eieren terecht.

Gevolgen voor de boerenzwaluw
De concentraties aan gifstoffen die werden gevonden in de boerenzwaluwen en hun eitjes zijn dermate klein dat ze (vermoedelijk) niet zorgen voor acuut gevaar. Maar het baart zorgen dat er zoveel gifstoffen tegelijk worden gevonden en het is onbekend welk effect de (cumulatieve) gifstoffen uiteindelijk op langer termijn zal hebben op de vitaliteit van de zwaluwen. Meer onderzoek is nodig om dat in beeld te brengen maar duidelijk is wel dat het de zwaluwen -en waarschijnlijk ook veel ander (vogel)leven- geen goed zal doen.

Meer informatie:

Nawoord Menork: met dank aan B. de Vries (Hegedyk te Langezwaag);S. van der Wal (Lang Ein Langezwaag);G.J. Fekken (Lang ein Langezwaag);T. Algra (Bûtewei Hemrik) voor het beschikbaar stellen van de resp. paarden-, geiten- en koeienstallen voor het (in 2015) verzamelen van het onderliggende monsters uit nesten van de boerenzwaluwen.

 

:, ,