Huismus met lange lifelist in eigen tuin, geslagen door Sperwer
22.04.2017
Het is zaterdag 22 april 2017, 17:30 uur: alarmerende koolmezen, een schaterende merel; er is duidelijk iets loos in de tuin. En wat blijkt: een volwassen sperwerman heeft zojuist een prooi geslagen, en zit deze op een zijtak van de appelboom van zijn veren te ontdoen. Vanachter het raam in de woonkamer is te zien dat de prooi een bruin gekleurde vogel is: waarschijnlijk een huismus. Aangezien een groot deel van de mussen in onze tuin kleurringen draagt, is het van belang om snel (voordat de alerte rover er weer vandoor gaat) de poten in beeld te krijgen. Uiteraard zijn deze nèt niet zichtbaar, dus snel naar boven rennen om te kijken of het zicht vanuit het slaapkamerraam beter is. En ja hoor: rode kleurringen! Het zal toch niet het oude mannetje van de nestkast aan huis zijn, waar net bedelende jongen hoorbaar waren? Nee, het blijkt een andere kleurcombinatie: ‘roodmetaal-zwartrood’.
turnover
Het meten van de mortaliteit is exact de reden waarom we in 2011 gestart zijn met het kleurringen van huismussen. Meestal gaat het echter om indirecte waarnemingen van sterfte: vogels verdwijnen na verloop van tijd uit beeld, waarbij we er vanuit gaan dat dit gelijk is aan de dood van een individu. Op deze wijze kunnen we de ‘turnover’ bepalen: de snelheid waarmee jonge vogels de oudjes in de populatie vervangen. Dat dit bij huismussen snel kan gaan, blijkt al uit het feit dat we nagenoeg geen mussen uit 2011 (met blauwe hoofdkleur) meer zien; deze zijn inmiddels vervangen door respectievelijk rode (2011-’12), witte (2012-‘13), gele (2014-‘15), groene (2015) en zwarte (2016-) vogels.
uitval
Het komt maar zelden voor dat we de exacte doodsoorzaak kunnen vaststellen. Tot nu toe ging het voornamelijk om verkeersslachtoffers langs de straat. Ons vermoeden is echter dat de sperwer de grootste oorzaak van uitval binnen onze mussenpopulatie is. Voor het vaststellen daarvan gaat deze nochtans te stiekem te werk. Maar vandaag kunnen we dan toch met zekerheid ‘geslagen door sperwer’ als doodsoorzaak noteren.
rode kleurringgeneratie
De onfortuinlijke huismus blijkt een vrouwtje te zijn dat we in 2012 hebben geringd en nadien maar liefst 5 keer (in 2013, 2014 en 2015) in onze netten terug vingen. In tussentijd liet ze zich jaarlijks op het vogelvoer in de tuin waarnemen. Gezien het jaargetijde zal ze nu waarschijnlijk een nest ergens in het dorp hebben. Haar broedplaats is ons echter niet bekend; ze liet zich al enkele weken niet meer aflezen. Vanaf vandaag zullen er in ieder geval geen waarnemingen van ‘roodmetaal-zwartrood’ meer bijkomen. Daarmee maakt ze deel uit van het gestaag wegvallen van de ‘rode-kleurringgeneratie’.