In 2020 werden vele uren besteed aan observatie. Pure observatie. Feitelijk gewoon kijken naar wat er zich afspeelt in de koeienstal of geitenstal waar een kolonie boerenzwaluwen aanmerkelijk meer lawaai veroorzaakt dan de bewoners waarvoor de stal is gemaakt en ingericht. Zwaluwen lijken de zaken dik voor elkaar te hebben. Veilig onderdak lekker dicht bij elkaar en in goede harmonie zorgen voor het nageslacht. De hele dag al kwetterend in contact. Samen staan we sterk in goede en in slechte tijden en nog gezellig ook!

Strijd
Hoe anders is de realiteit als je de moeite neemt om uren, dagen, weken deze altijd boeiende vogelsoort intensief van dichtbij te volgen. Misschien wel om allereerst te ontdekken dat klaarblijkelijk elke diersoort, nota bene vanuit de eigen gelederen, natuurlijke vijanden heeft. Niks harmonie, niks gezellig. Dag in dag uit volop strijd om je als individu op te werpen als de beste. Er dag en nacht voor te zorgen dat jij degene bent die jouw stempel gaat drukken op het (genetische)   nageslacht. Eventjes niet goed opletten en jouw nest met eieren of, nog erger, met opgeschoten jongen is overhoop gehaald. Alle energie voor niks.
Waarom dan toch gaan broeden in een kolonie met talrijke opstandige buren? Alsof ze elkaar bewust opzoeken met nesten dicht bij elkaar. Of kleven er ook voordelen aan de dagelijkse concurrentiestrijd?

Doof
Zo lang de individuele belangen niet in het geding zijn, lijkt het collectief soelaas te bieden in de strijd tegen roofdieren. Er hoeft immers maar één in de kolonie iets op te merken en direct weet deze de hele kolonie te mobiliseren tegen het dreigende gevaar. Tientallen oren en ogen horen en zien nu eenmaal veel meer dan één. Of.., zou het zo zijn dat de vogels juist de confrontatie zoeken om zodoende ook daadwerkelijk hun genetisch stempel te kunnen drukken op een talrijk nageslacht? Zitten daarom de nesten dikwijls zo akelig dicht op elkaar? Wat te denken van zogenoemde surplus mannen die als reservetroepen dag en nacht op het Vinkentouw zitten en direct invallen als er een plek vrij komt. En van waar al dat aanhoudend  gekwetter dat plots stilvalt als ineens de hele kolonie uit de stal verdwijnt en je bijna doof wordt van de stilte.

Mythes
Hoe het ook zij, het gedrag van boerenzwaluwen in broedkolonies is uitermate boeiend en wellicht minder harmonieus dan je op het eerste gezicht denkt. Het afgelopen jaar kon er veel informatie worden toegevoegd aan de studie naar gedrag van individuele broedvogels. Door de vogels bijna dagelijks urenlang te volgen, leer je beter te verklaren waarom de resultaten zijn zoals ze zijn. En vooral ook af te rekenen met allerlei mythes die je meekrijgt omdat we als mens – veelal zonder ons ook maar een beetje te verdiepen – vaak wel weten hoe het allemaal zit.
En vooral daarom is het van grote meerwaarde dat we als (amateur) onderzoekers iets kunnen uitdragen van wat we nu echt weten doch vooral ook wat we niet weten.

• Boerenzwaluw-jaarverslag2020 (PDF, 3mb)